Religie in Turkije

Dat Turkije een Islamitisch land is zal niemand verbazen. Ruim 96% van de Turkse bevolking rekent zichzelf tot het islamitische geloof, waarbij de meerderheid van de Turkse moslims tot de Soenitische tak behoort. De ontwikkeling van Turkije als Islamitische staat kan niet los worden gezien van de Osmaanse erfenis. Het grote Osmaanse Rijk, wat bestond van 1299 – 1922, was juist gericht op de Islam en was ook officieel een Islamitische Staat. De Islam was in die periode heterogeen; de islam kende verschillende wijze van interpretatie en men stond, binnen de islamitische context tolerant tegenover andere geloven. Christenen, Joden en Moslims leefden in relatieve vrede naast elkaar. De taak van de heerser, de Sultan, was het beschermen van het land van de moslims en de islamitische bevolking in staat te stellen om te leven zoals dat van een goede moslim werd verwacht. Het beschermen van het huis van de Islam, dar-ul-Islam, was de staatkundige plicht van de heerser. Religieuze kwestie waren het terrein van de Oelema, de Islamitische theologen, de godsdienstgeleerden.

Invloed van het Christendom

Turkije is echter niet altijd Islamitisch geweest. Weinig landen kunnen bogen op een geschiedenis met zoveel christelijke invloed als het huidige Turkije. Met name de Christelijke apostel Paulus heeft een belangrijke rol gespeeld bij het verspreiden van de Christelijk boodschap en veel plaatsen die ook nu nog bestaan hebben in de geschiedenis een duidelijke Christelijke signatuur. Zo is er de belangrijke handelsstad Efeze welke Paulus heeft gesticht volgens Handelingen 19:1-12. Daarnaast komen er zeven gemeenten aan bod in het boek Openbaring:

  • Efeze (de stad waar Johannes is begraven);
  • Smyrna;
  • Pergamum;
  • Tyatira;
  • Sardis;
  • Filadelfia;

Turkije was ooit een belangrijke regio voor de verspreiding van het christendom in de regio. Zo vonden de eerste Christenen in Turkije de grotten van Cappadocië een goede plek om zich te vestigen en van daar uit hun leven aan God te wijden. Vandaag de dag kunnen we nog steeds de beroemde grotkerken in Cappodocië bezoeken en de sporen van destijds ontdekken en bewonderen. Constantinopel, destijds de hoofdstad van wat nu Turkije is, thans Istanbul genoemd, was in 381 de plek waar de  tweede Oecumenische Concilie plaats vond. Dit had ten doel om de eenheid onder de christenen te versterken. Destijds was Constantinopel de woonplaats van de patriarch, het hoofd van de Orthodoxe Kerk.

Lichtpuntjes voor Christenen in Turkije

Na een langdurige periode van Islamitische overheersing is er sinds 1820 sprake van een toename van het aantal Christenen in Turkije. Momenteel zijn er, bij benadering, ongeveer 30 protestantse organisaties, welke erkend zijn in Turkije, actief.

Met name de laatste jaren is er sprake van een toename van het aantal Christenen in Turkije. Deze groep heeft het niet makkelijk, het verlaten van de Islam om een ander geloof aan te hangen is volgens de islamitische leer verboden, en vaak worden deze Christenen verstoten door hun familieleden. Christelijke Turken worden daarnaast gezien als landverraders. Er zijn echter ook positieve ontwikkelingen in het hedendaagse Turkije. Zo is de Stichting Protestantse Kerken in Istanbul, als enigste organisatie sinds 2002 officieel erkend. In de jaren daarna zouden andere organisaties volgen. Daarnaast neemt de politie de geweldszaken tegen Christelijke Turken steeds serieuzer. Dit is mede gebeurt onder druk van de Europese Unie. Het is echter de vraag in hoeverre deze lijn voortgezet zal worden gezien de huidige spanningen in het land.